به بیان فارابی، اسقاط “دولت ایدئولوژیک” از اوجب واجبات است؛ ولو آنکه نام “دولت دینی” را یدک بکشد. سعید حجاریان عضو شاخص جریان اصلاح‌طلب و عضو شوراى مرکزى حزب مشارکت در گفت‌وگویى با فارس در پاسخ به این سوال که آیا سخنان شما در زمینه لزوم تفکیک حوزه دین و سیاست به معناى لزوم دیوار کشیدن بین این دو حوزه است؟ گفت: من بین دین و ایدئولوژى تفاوت مى‌گذارم. ایدئولوژى یک مفهوم مدرن است و دولت‌هاى ایدئولوژیک به یکسان‌سازى تمایل دارند؛ یعنى اینکه دولت مى‌خواهد در ضمیر مردم تصرف کند و در عرصه خصوصى مردم دخالت کند و برایش کافى نیست که مردم فقط ظواهر شرعى را رعایت کنند.
حجاریان افزود: ما باید خیلى مواظب باشیم که به این دام نیافتیم؛ چون علاوه بر تبعات سیاسی، اجتماعى و روانى پیامدهاى اخلاقى مهمى هم در پى دارد؛ مثل ریاکاری، تملق، چاپلوسی، رانت‌خوارى و غیره. چنین نظامى قطعا به بیان فارابى جزو مدینه‌هاى ضاله خواهد بود که نه تنها حفظ آن واجب نیست؛ بلکه اسقاط آن از اوجب واجبات است؛ ولو آنکه نامى دینى را یدک بکشد.
او در واکنش به اینکه پس معتقد به جدایى دین از سیاست به صورتى که بین آنها دیوارى کشیده شود و کاملا از هم جدا شوند، نیستید؟ گفت : نگرانم که در ایران تحت عنوان “دولت دینی” به سمت دولت ایدئولوژیک پیش برویم و خواه ناخواه دچار همان عوارضى شویم که اتحاد شوروى و حزب بعث شد. شاید بعضى متفکرین که به کلى قائل به جدایى نهاد دین از نهاد دولت هستند، از تبعات ناگزیر دولت دینى در عصر جدید که منتهى به دولتى ایدئولوژیک مى‌شود، نگرانند. عضو شوراى مرکزى حزب مشارکت، دغدغه ذهنى فعلى خود را “اخلاق سیاسی” عنوان کرد و در پاسخ به این سوال که چه ایجاب و تاکیدى بوده که به این سمت کشیده شدید؟ گفت: جمع‌بندى من این است که مدت‌هاست بین این دو حوزه خیلى فاصله افتاده است؛ حتى در سطح نخبگان. مردم الان فکر مى‌کنند که سیاست یک امر “بى پدر و مادر” است. حجاریان با بیان اینکه “من قبلا گفتم اصلاحات مرد، زنده‌باد اصلاحات!” اما بحث جدید من عمق‌تر از مباحث گذشته است که نه تنها دامن‌گیر اصلاحات مى‌شود بلکه از آن بالاتر به کل دولت و نظام باز مى‌گردد و ما تا نتوانیم این گره را باز کنیم، قافله سیاست تا به حشر لنگ خواهد بود”، در پاسخ به این سوال که آیا شما نسبت به اصلاحاتى که زمان آقاى خاتمى صورت گرفته بود انتقاد دارید؟ گفت : رابطه من با هر کسى رابطه “اتحاد و انتقاد” است؛ منتها با بعضى رابطه انتقادى‌ام بیشتر است و با بعضى رابطه اتحادى‌ام بیشتر است. اودر پاسخ به سوالى مبنى بر اینکه این انتقاد بابت چه بوده و چه اشکالاتى در آن اصلاحات وجود داشته است و آیا این انتقادات همان نکاتى است که آقاى محمدرضا تاجیک در سخنرانى اخیر خود مطرح کرده‌اند؟ گفت : آقاى تاجیک حرف خودش را زده است. این فعال سیاسى در پاسخ به اینکه آیا شما حرف‌هاى آقاى تاجیک را قبول ندارید؟ حرف‌هاى تاجیک را غیر از مواضع خود برشمرد و مجددا در واکنش به اینکه آقاى تاجیک معتقد بود که ما مرزبندى‌هاى خود را مشخص نکردیم و بعضى جریان‌هاى خط امامی”سوپر آمریکایی” شدند، تاکید کرد: “نه، این حرف را قبول ندارم.”
حجاریان مهمترین عامل توسعه و پیشرفت کشور را وجود اعتماد در جامعه عنوان کرد و در تشریح انواع آن، “اعتماد به نفس، اعتماد به جامعه و اعتماد به احزاب و دولت” را برشمرد و گفت: امروز اعتماد در جامعه ما خیلى کم شده است. اعتماد به نفس کم شده، زمان ما اعتماد به نفس بالا بود و بچه‌ها مى‌خواستند شاه را بیرون کنند. جوان الان مى‌خواهد برود دانشگاه صنعتى شریف درس بخواند و سرش در کتاب باشد. البته منظور من همه نیستند. همه نه،بسیجى‌ها هم دنبال درس هستند و دنبال چیزهاى دیگر کمتر هستند، اما به روزمرگى افتاده‌اند. در مورد اعتماد به جامعه، باید مردم بتوانند به جامعه اعتماد کنند؛ مثلا شما بخواهید بروید شریک بگیرید،مى‌ترسید. او همچنین عدم اعتماد به دولت و نظام سیاسى را از مشکلات دیگر امروز کشور اعلام کرد و افزود: به دولت باید بتوان اعتماد کرد، اما امروز دولت یک چیز مى‌گوید و شما یک چیز دیگر مى‌گویید. مثلا سرمایه‌گذارى مى‌کنید در زمینه کارى و کالا یا خدماتى تولید مى‌کنید،دولت همان جنس را از خارج وارد مى‌کند و توى بازار مى‌ریزد،خوب شما ورشکسته مى‌شوید،مثلا میوه؛ سیب،انگور و گلابى از شیلى وارد مى‌کنند و ... اینها ضد مشارکتى است.
حجاریان در پاسخ به اینکه اصلاح را باید از کجا شروع نمود؟ تصریح کرد: به نظر من اصلاح از بالا واجب‌تر و اولى است. البته شاید خود دولت نخواهد اصلاحات ایجاد کند،ملت خودش باید دست به کار شود. باید جامعه مدنى را تقویت کرد و سندیکاها و اتحادیه‌هاى مستقل ایجاد نمود تا بتوانند به عنوان پایگاه احزاب به تقویت آنها بپردازند. او در پاسخ به این سوال که در شرایط کنونى امیدى هست که در عرصه اجتماعى فضاى بهترى ایجاد شود؟ تاکید کرد: من قبلا هم گفتم جامعه ما، جامعه رشیدى است؛ به شرطى که گسست نسلى ایجاد نشود. اعتماد سازى باید کرد؛ مثلا این تلویزیون معلوم نیست که چه مى‌کند، من اگر آقاى ضرغامى را ببینم به او مى‌گویم چه مى‌کنى در این تلویزیون؟! این چه برنامه‌هایى است که ساخته مى‌شود،اغلب آنها بى‌اعتمادی، کلک و دروغ را ترویج مى‌کنند. حجاریان در واکنش به سوالى مبنى بر اینکه “براى اعتمادسازى به نظام سیاسی، احزاب خیلى موثرند اما از اعتمادسازى که مهمترین عنصر آن قبول مسئولیت است طفره مى‌روند؛ به عنوان مثال چرا در این هشت سالى که دوم خرداد و دولت خاتمى بود و هیچ مانعى هم نبود، تنها در آخرین ماه‌ها حزب مشارکت آمد و تاکید کرد که روزنامه مشارکت ارگان این حزب است، یعنى چهار پنج سال فرار مى‌کرد از این که ارگان داشته باشد و البته همیشه روزنامه داشت، اما به اسم فرد بود و کمتر مى‌آمد بگوید که این روزنامه ارگان حزب مشارکت است و حتى نمى‌خواستند مسئولیت یک روزنامه را به پاى خودشان بنویسند؟” گفت: بله،آقاى هاشمى هم نگفت عضو حزب هستم. آقاى خاتمى هم نگفت عضو حزب هستم و آقاى احمدى‌نژاد هم نگفت عضو حزب هستم. شاید مردم ما تصویر و خاطره ذهنى دقیق و مثبتى از حزب و فعالیت حزبى ندارند. وقتى اسم حزب را مى‌آوریم آنها یا به یاد جنگ احزاب مى‌افتند که علیه پیامبر یک ائتلافى تشکیل شد و صدمات مهمى به مسلمانان وارد کرد یا به یاد حزب توده مى‌افتند که جوانان‌شان را از دست آنها مى‌گرفت. عضو شوراى مرکزى حزب مشارکت در تشریح مواضع خود و حزب متبوعش درباره پرونده هسته‌اى گفت: ما احساس کردیم که به سمت یک درگیرى نظامى پیش مى‌رویم،در این زمینه با مقامات گوناگون دیدار و گفت‌وگو و نگرانى خود را اعلام کردیم و گفتیم در این‌باره احساس خطر مى‌کنیم. ما نمى‌گوییم غنى سازى کاملا متوقف شود ولى مى‌توان براى مدتى از غنى سازى دست برداریم تا آب‌ها از آسیاب بیفتد. حل این مسئله راه دارد و به نظر من راه تیم قبلى قابل قبول‌تر است. دکتر روحانى مطلبى در نشریه راهبرد چاپ کرد که همان موضع ماست. او با بیان اینکه احزاب اصلاح‌طلب ضربه‌گیر عرصه سیاست بودند،گفت: اگر احزاب اصلاح‌طلب نبودند، پس از سال 76جنبش چریکى در ایران راه افتاده بود.
اگر آقاى ناطق‌نورى سر کار مى‌آمد حتما یک عده‌اى مى‌رفتند توى فاز چریکی. حجاریان در واکنش به این سوال که آینده حزب مشارکت را در پروسه جبهه اصلاحات چگونه مى‌بینید و آیا این تشکل باز هم در راس نقش‌آفرینى مى‌کند یا خیر؟ گفت: حزب مشارکت ریزش کرده و انتظار رویش داریم و برنامه‌هایى را در دست اجرا داریم. حزب مشارکت براى انتخابات ریاست جمهورى بعدى برنامه‌هاى گسترده و خاصى دارد و شخصیت سازى مى‌خواهد بکند و در گفتمان حزب هم تحول رخ خواهد داد. متن کامل این گفتگو بزودى منتشر مى‌شود...
